VỀ SẢN XUẤT PHÂN BÓN – URE

1.      URE là gì ?
Trong nông nghiệp, từ Ure (hay Urê, Urea) chỉ một loại phân đạm có công thức hóa học CO(NH₂)₂. Đây là loại phân bón cung cấp hàm lượng Nitơ (N) cao nhất trong các loại phân đạm hiện nay, khoảng 46% N nguyên chất.

2.      Nguồn gốc của phân bón ? Cấu tạo của phân bón ?

1.      Thời tiền sử – cổ đại

o    Ngay từ khi bắt đầu trồng lúa, lúa mạch… con người đã nhận ra đất sau vài vụ bị bạc màu.

o    Họ học cách bón phân chuồng (phân gia súc, phân người, rác hữu cơ) để cải tạo đất.

o    Người Ai Cập, La Mã, Trung Quốc cổ đại đều có ghi chép về việc dùng phân động vật, bùn ao, tro bếp để bón ruộng.

2.      Trung cổ

o    Nông dân châu Âu dùng luân canh và bón phân chuồng + tro gỗ.

o    Ở châu Á, đặc biệt là Trung Quốc và Việt Nam, việc tận dụng phân người, rơm rạ, xác cá, phân xanh (cây họ đậu) đã rất phổ biến.

3.      Thế kỷ 18–19 (cách mạng nông nghiệp)

o    Phát hiện khoa học: Cây cần Nitơ (N), Lân (P), Kali (K) để phát triển.

o    Người ta bắt đầu khai thác phân Lân từ xương động vật nghiền, phân chim (guano) ở Nam Mỹ.

o    Justus von Liebig (nhà hóa học Đức, thế kỷ 19) được coi là “cha đẻ ngành phân bón hóa học”, ông chứng minh cây trồng hấp thụ chất dinh dưỡng từ khoáng chất hòa tan, chứ không phải “chất mùn” như người ta tưởng trước đó.

Nitơ (N), Lân (P), Kali (K) có vai trò gì với cây trồng ?

🔹 1. Đạm (N) – Ure, NH₃

·         Nguồn cung: Ure [CO(NH₂)₂], Amoniac (NH₃), Amoni Sunfat…

·         Vai trò:

o    Thành phần chính của axit amin → protein, diệp lục → quang hợp, ADN/ARN → di truyền.

o    Giúp cây sinh trưởng mạnh, lá xanh, phát triển thân cành.

·         Thiếu đạm: cây còi cọc, lá vàng, chậm lớn.

·         Thừa đạm: cây quá xanh tốt, yếu, dễ đổ ngã, dễ nhiễm sâu bệnh.

🔹 2. Lân (P) – phân lân (Supe lân, DAP, lân nung chảy)

·         Nguồn cung: từ quặng apatit, photphorit, sản phẩm: Supe lân, DAP…

·         Vai trò:

o    Thành phần của ATP (năng lượng tế bào).

o    Kích thích ra rễ mạnh, phát triển hoa quả, tăng khả năng chống chịu.

o    Giúp cây chín sớm, hạt chắc, nhiều quả.

·         Thiếu lân: rễ kém phát triển, lá tím đỏ, cây ra hoa quả ít.

🔹 3. Kali (K) – KCl, K₂SO₄

·         Nguồn cung: muối Kali clorua (KCl), Kali sunfat (K₂SO₄).

·         Vai trò:

o    Điều hòa cân bằng nước trong tế bào (mở/đóng khí khổng).

o    Tăng cường độ quang hợp, vận chuyển đường bột.

o    Tăng sức chống chịu hạn, lạnh, sâu bệnh.

o    Giúp hạt chắc, quả ngọt, màu sắc đẹp, kéo dài bảo quản.

·         Thiếu Kali: lá cháy mép, cây yếu, quả kém chất lượng.

🌱 Kết hợp N – P – K

·         Đạm (N): cho lá – thân.

·         Lân (P): cho rễ – hoa – quả.

·         Kali (K): cho chất lượng, sức khỏe cây.\

 

Hiện tại : có 2 loại Hữu Cơ Và Vô Cơ

1️⃣ Phân bón hóa học (vô cơ) – sản xuất công nghiệp

Đây là loại phân chủ lực hiện nay. Nguyên liệu chủ yếu lấy từ không khí, quặng khoáng, khí tự nhiên và lưu huỳnh.

·         Phân đạm (N)

o    Nguyên liệu: khí N₂ trong không khí + khí H₂ (từ khí tự nhiên/khí hóa dầu).

o    Công nghệ: Quá trình Haber–Bosch tạo ra amoniac (NH₃).

o    NH₃ → chế biến thành: Ure (CO(NH₂)₂), Amoni Sunfat (NH₄)₂SO₄, Amoni Nitrat NH₄NO₃…

·         Phân lân (P)

o    Nguyên liệu: quặng apatit, photphorit (Ca₃(PO₄)₂).

o    Xử lý bằng axit H₂SO₄ hoặc H₃PO₄ để tạo Supe lân đơn, Supe lân kép, DAP (Diammonium Phosphate).

·         Phân kali (K)

o    Nguyên liệu: khai thác từ muối mỏ (KCl, K₂SO₄).

o    Chế biến thành: Kali clorua (KCl), Kali sunfat (K₂SO₄).

·         Phân NPK (tổng hợp)

o    Trộn hoặc hóa hợp Đạm + Lân + Kali theo tỉ lệ mong muốn.

2️⃣ Phân bón hữu cơ & sinh học – thân thiện môi trường

Song song với phân hóa học, hiện nay nhiều nước quay lại phát triển phân xanh, phân vi sinh, phân hữu cơ để cải tạo đất lâu dài.

·         Phân hữu cơ: từ phân chuồng, phân rác, phân compost, than bùn, phụ phẩm nông nghiệp.

·         Phân vi sinh: chứa các vi sinh vật cố định đạm (Rhizobium, Azotobacter), phân giải lân, phân giải cellulose…

·         Phân hữu cơ sinh học: kết hợp chất hữu cơ + vi sinh vật có lợi.

·         Phân bón lá: chiết xuất từ rong biển, axit amin, chất điều hòa sinh trưởng.

 

 

Các doanh nghiệp phân bón niêm yết

Theo danh sách do Yuanta Việt Nam (đã lưu trữ và cập nhật) nêu rõ các công ty ngành phân bón đang giao dịch trên các sàn chứng khoán:

·         HOSE (Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM):

o    DPM – Tổng Công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí – Công ty Cổ phần

o    DCM – Công ty Cổ phần Phân bón Dầu khí Cà Mau

o    BFC – Công ty Cổ phần Phân bón Bình Điền

o    SFG – Công ty Cổ phần Phân bón Miền Nam

o    VAF – CTCP Phân lân nung chảy Văn Điển

·         HNX (Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội):

o    PSW – Công ty Cổ phần Phân bón và Hóa chất Dầu khí Tây Nam Bộ

o    PSE – Công ty Cổ phần Phân bón và Hóa chất Dầu khí Đông Nam Bộ

o    PMB – Công ty Cổ phần Phân bón và Hóa chất Dầu khí Miền Bắc

o    PCE – Công ty Cổ phần Phân bón và Hóa chất Dầu khí Miền Trung

o    LAS – Công ty Cổ phần Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao

o    NFC – Công ty Cổ phần Phân lân Ninh Bình

 

 

 

Các Doanh Nghiệp trên sàn chủ yếu Kinh Doanh Loại nào ?

👉 Tóm gọn:

·         Đạm (Ure, NH₃) → DPM, DCM.

·         NPK → BFC, SFG, một phần DPM & DCM.

·         Lân → LAS, VAF, NFC.

·         DAP → DDV.

·         Phân phối → PSW, PSE, PMB, PCE.

 

Những yếu tố nào sẽ ảnh hưởng đến giá phân bón ?

🔹 1. Giá nguyên liệu đầu vào

·         Khí tự nhiên, than, dầu → nguyên liệu chính sản xuất Ure, NH₃. Khi giá khí/dầu tăng → chi phí sản xuất tăng → giá phân đạm tăng.

·         Quặng Apatit, Photphorit → đầu vào sản xuất phân lân (LAS, VAF, NFC).

·         Kali (KCl, K₂SO₄) → Việt Nam phải nhập khẩu 100% từ Canada, Nga, Belarus → phụ thuộc giá thế giới.

 

Nếu không có phân hóa học công nghiệp (Ure, KCl, Supe lân…), ta tìm nguồn hữu cơ tự nhiên ở đâu để bổ sung N – P – K cho cây ?

 

🌱 Tóm lại

·         Đạm (N) → phân chuồng, phân xanh, guano, bột cá/thịt.

·         Lân (P) → bột xương, guano, bùn, vi sinh phân giải lân.

·         Kali (K) → tro bếp, tảo biển, khoáng đá.

Tại sao phải sản xuất công nghiệp thay vì dùng Phân Hữu Cơ ?

🔹 1. Năng suất & quy mô

·         Phân hữu cơ (chuồng, rác, phân xanh…) có hàm lượng NPK rất thấp:

o    Phân chuồng chỉ ~0.5–1% N, 0.5% P, 0.5% K.

o    Trong khi Ure chứa tới 46% N.

·         Nếu chỉ dùng hữu cơ, để nuôi 1 hecta lúa bạn phải bón hàng chục tấn phân chuồng, trong khi chỉ cần vài trăm kg Ure.
👉 Công nghiệp hóa học cho phép sản xuất lượng dinh dưỡng đậm đặc, vận chuyển và sử dụng dễ dàng hơn.

🔹 2. Đáp ứng nhu cầu lương thực toàn cầu

 

Thế kỷ 20, dân số tăng bùng nổ.

 

Nếu chỉ dựa vào phân hữu cơ truyền thống → không thể đủ sản lượng để nuôi hàng tỷ người.

 

Quá trình Haber–Bosch (1909) tổng hợp amoniac từ khí N₂ đã cứu nhân loại khỏi nạn đói, được gọi là “phát minh nuôi sống thế giới”.

🔹 5. Kinh tế & công nghiệp phụ trợ

·         Sản xuất phân bón công nghiệp tận dụng khí tự nhiên, dầu, quặng – vốn có sẵn từ ngành công nghiệp năng lượng & khai khoáng.

·         Tạo thành ngành kinh tế lớn, đóng góp cho GDP nhiều nước.

 

 

Quá khứ từng có lần lợi nhuận đột biến nào của DN ? và tại sao ?

 

Đạm Phú Mỹ (DPM)

Quý I/2022: Lợi nhuận tăng “gấp 12 lần”

·         Kết quả: Doanh thu thuần đạt 5.829 tỉ đồng — gấp 3 lần cùng kỳ, còn lợi nhuận sau thuế đạt 2.126 tỉ đồng — tăng gần 12 lần so với cùng kỳ năm trước, đồng thời gấp 2 lần kế hoạch năm. Đây là mức lãi theo quý cao kỷ lục của DPM Dân Việt 24h.

·         Nguyên nhân:

o    Giá bán Ure tăng mạnh do nguồn cung toàn cầu bị siết chặt (Trung Quốc hạn chế xuất khẩu, xung đột Nga–Ukraine).

o    Giá bán bình quân Ure tăng ~148% so với cùng kỳ, trong khi giá vốn chỉ tăng khoảng 30,7% → biên lợi nhuận cải thiện mạnh Dân Việt 24h+1.

Năm 2022: Kỷ lục lợi nhuận cả năm

·         Kết quả: Lợi nhuận sau thuế cả năm đạt 5.606 tỉ đồng, tăng 80% so với cùng kỳ và vượt xa mục tiêu đề ra Nhịp Sống Kinh Tế.

 

Đạm Cà Mau (DCM)

Quý I/2022: Lãi cao kỷ lục theo quý

·         Kết quả: Doanh thu tăng gấp hơn 2 lần cùng kỳ, đạt 4.074 tỉ đồng. Lợi nhuận sau thuế đạt 1.515 tỉ đồng — gấp 10 lần so với cùng kỳ năm trước, phá kỷ lục theo quý Dân Việt 24h.

·         Nguyên nhân:

o    Giá phân bón Ure tăng mạnh, đặc biệt từ hoạt động xuất khẩu (chiếm đến 88% doanh thu).

o    Giá vốn tăng nhẹ (~30%), tạo biên lợi nhuận lớn hơn Dân Việt 24h+1.

Cả năm 2022: Lợi nhuận đột biến

·         Kết quả: Doanh thu đạt 16.380 tỉ đồng (tăng 62%), lợi nhuận sau thuế đạt 4.281 tỉ đồng (tăng 2,34 lần so với 2021) — đều là mức cao kỷ lục

Các yếu tố chung dẫn đến lợi nhuận đột biến

1.      Tăng mạnh giá phân bón toàn cầu:

o    Xung đột Nga–Ukraine và chính sách hạn chế xuất khẩu phân bón từ Trung Quốc khiến giá thế giới tăng vọt (Ure tăng 2–2,6 lần, DAP tăng 60–76%) Dân Việt 24h.

2.      Chênh lệch giá bán và giá vốn:

o    Chi phí đầu vào tăng nhẹ, nhưng giá bán tăng mạnh giúp biên lợi nhuận mở rộng đáng kể.

3.      Cơ hội xuất khẩu:

o    Doanh nghiệp tận dụng xuất khẩu để hưởng lợi từ giá cao, đặc biệt độc quyền trong tình trạng khan hiếm nguồn cung toàn cầu.

4.      Yếu tố thị trường & chính sách:

o    Những cú sốc nguồn cung và chính sách thuế, hạn chế xuất khẩu làm dấy lên “đỉnh cao lợi nhuận”.